Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı YEKA Nedir?

Dünyadaki karbon salınımının sabit dengelenmesi, küresel iklim krizinin azaltılması için elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payı ve kaynak çeşitliliğinin arttırılması oldukça önemlidir. Bu amaç için uygulanan Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ile yenilenebilir enerji üretim santrallerinden alınan elektriğin satın alma maliyeti düşürülecek, yenilenebilir enerji teknolojisinin yerli üretimi geliştirilip arttırılacak ve bu sektörde çalışacak olan nitelikli insan sayısı artacaktır.

09/10/2016 tarihinde resmi gazetede yayınlanan Yenilenebilir Enerji Kaynakları Alanları Yönetmelik’i (No. 29852) ile yenilenebilir enerji değerlendirmesinde yeni bir yatırım modeli uygulamaya konmuştur.

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı’nın (YEKA) Sağladıkları Nelerdir?

• Yenilenebilir enerji kaynak alanı (YEKA) sayesinde kamuya ait hazine gayrimenkullerinde ve özel gayrimenkullerde kurulacak olan santraller ile yenilenebilir enerji daha aktif ve verimli kullanılacaktır.
• Yenilenebilir enerji teknolojilerinde yerlileştirmenin önü açılacak ve yan sektörlerle beraber Türkiye’de mühim bir pazar gelişimi olacaktır. Böylece direkt ve endirekt istihdam ile beraber birçok sektör tetiklenecek ve gelişimlerine pozitif katkılar sağlanacaktır. Özellikle yerlilik payı yüksek tesis bileşenlerinin (rüzgâr türbinleri, güneş panelleri, vb.) yerli imkanlarla üretilmesi zorunluluğu ile birlikte gereksinim duyulacak tedarik zincirinin gelişimine büyük katkılar sağlanmış olacaktır.
• Yerli katkı oranı yüksek, ileri teknoloji parçalar veya ekipmanlar ile yenilenebilir enerji kaynakları kurulacaktır.
• Teknoloji transferinin sağlanmasına olumlu katkı sağlayacak, ülkemizde yenilenebilir enerji konuları ile ilgili araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürütülecektir.
• YEKA sayesinde üretilen elektrik, piyasa fiyatından daha ekonomik koşullarda satın alınacaktır.
• Fabrikalar ve Ar-Ge merkezleri kurulacağı için çok sayıda istihdam ve teknoloji transferi sağlanacaktır.
• Türkiye’nin yenilenebilir enerji potansiyelinin değerlendirilmesi önemli ölçüde hızlanacak ve ülkemizin yenilenebilir enerjiye yapılan yatırımlar daha da artacaktır. Dolayısıyla YEKA, ülkemizin lojistik, ekonomik güç ve nitelikli eleman bakımından önemli bir merkez olmasında olumlu rol oynayacaktır.

Bugüne Kadar Yapılan YEKA Yarışmaları

YEKA yarışması, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenerek resmi gazetede yayımlanır. YEKA yarışmalarına katılım sağlayacaklar hangi alana başvuracaklarını belirlerler. Yarışmayı kazanan tarafa, sözleşmesi imzalandıktan sonra YEKA’lar için proje sahaları önerilir ve bakanlık tarafından uygun görüldüğü takdirde kişilere veya şirketlere tahsis edilir.

1000 MW bağlantı kapasitesinin güneş enerjisine tahsisi için 20 Mart 2017 tarihinde Konya’da ilk kez düzenlenen YEKA GES-1 yarışmasının sonucunda YEKA ihalesinde en düşük teklifi kWh başına 6,99 dolar/sent ile Kalyon Güneş Teknolojileri Üretim AŞ vermiştir. Türkiye’nin en büyük güneş paneli üretim fabrikası ve fabrikaya entegre bir şekilde kurulan AR-GE Merkezi de Kalyon PV tarafından kurulmuştur. Tesis tam kapasite çalıştığında her yıl yaklaşık en az 2 milyar kWh elektrik enerjisinin üretilmesi beklenmektedir.

YEKA GES-2 resmi gazetede ilan yayımlandıktan sonra 2018’de yapılması beklenen YEKA ihalesinin yeterli talep almamasından dolayı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yarışmanın iptal edildiği açıklanmıştır.

YEKA modelinde ikinci uygulama rüzgar sektöründe gerçekleşmiştir. Yurt İçinde Üretim Karşılığı Tahsis (YÜKT) metoduna göre 3 Ağustos 2017 tarihinde gerçekleştirilen YEKA RES-1 yarışmasında YEKA ihalesinde 3,48 ABD Doları-cent/kWh ile en düşük fiyat teklifini vererek kazanan şirketle YEKA Kullanım Hakkı Sözleşmesi imzalanmıştır. YEKA RES-1 sayesinde yerlilik oranı %65, minimum gücü 4.2 MWe olacak rüzgar türbini üretim fabrikası kurulmuştur. YEKA RES-1 ile kurulu gücü 1000 MW olacak şekilde kurulacak olan 6 tane rüzgar enerji santralinin işletmeye girmesiyle birlikte her yıl en az 3.8 milyar kWh elektrik enerjisinin üretilmesi beklenmektedir.

30 Mayıs 2019 tarihinde düzenlenen YEKA RES-2 yarışmalarını kazanan firmalar ile Yerli Malı Kullanım Karşılığı Tahsis (YMKT) metoduna göre sözleşmeler imzalanmıştır. YEKA RES-2 sözleşmesine göre Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Muğla illerinde her biri 250 MW gücünde olmak üzere toplamda 1000 MW’lık rüzgar enerjisi santralleri kurulacaktır.

2021’in nisan ve mayıs aylarında düzenlenen YEKA’nın dördüncü uygulaması olan Mini YEKA GES yarışması (YEKA GES-3) ise 36 farklı ilde toplam 1000 MW gücünde kurulacak olan güneş enerjisi santrallerinden oluşmaktadır.

YEKA modelinde şimdiye kadar 2000 MW güneş enerjisi ve 2000 MW rüzgar enerjisi olmak üzere toplamda 4000 MW yenilenebilir enerji yarışması tamamlanmıştır.